8D07103 Жарылғыш заттар мен пиротехникалық құралдардың химиялық технологиясы в Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Пәннің мақсаты тау-кен ісінде қолданылатын жарылғыш заттардың жаңа құрамдарын әзірлеу және жарылғыш заттардың кинетикалық сипаттамаларын талдау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. тау-кен ісі саласында кеңінен қолданылатын жарылғыш заттарды сипаттау; 2. тау-кен ісі үшін жарылғыш заттар технологиясын дамытудың негізгі ғылыми-техникалық мәселелері мен перспективаларын түсіндіру; 3. жану, детонация және жарылыс теориясына сүйене отырып, жарылысты бастаудың тиімді электронды жүйесін таңдау; 4. тау-кен ісі саласында қолданылатын жарылғыш заттардың жану толқынының таралу механизмін талдау. 5. жарылғыш заттардың жаңа құрамдарын және тау-кенді қолдану үшін олардың тиімділігін бағалау. Пән оқуға бағытталған: инициацирлеудің электрондық жүйелерін, "прецизионды" жарылыстарды жасауды, олардың химиялық төзімділігін салыстыруды, тау-кен кәсіпорындарының талаптарын ескере отырып, жаңа жарылғыш заттардың оларға қойылатын талаптарға сәйкестігін зерделеуге бағытталған.

Пәннің мақсаты докторанттарда жоғары деңгейде іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді жүргізуді қамтамасыз ететін және халықаралық талаптарға сәйкес нәтижелер алуға мүмкіндік беретін заманауи және инновациялық теориялық және эксперименталдық зерттеу әдістерін негізді таңдау және қолдану креативті қабілетін қалыптастыру. Оқу курсы докторанттарға жоғары халықаралық деңгейде ғылыми зерттеулер жүргізуге мүмкіндік беретін ғылыми-әдістемелік база болып табылады, оларды ғылыми-инновациялық қызметке белсенді қатысуға және ғылыми нәтижелерді коммерцияландыруға ынталандырады. Курсты меңгеру нәтижесінде докторант: - химия және энергияны көп қажет ететін материалдар технологиясы саласында жоғары деңгейдегі ғылыми зерттеулерді жүргізу бойынша ғылыми міндеттерді дербес қою және шешу; - ғылыми жарияланымдар мен нәтижелерді сыни талдау, олардың ғылыми деңгейін анықтау, оларды есепке алу және өз зерттеулерінде пайдалану мүмкіндігін анықтау; - химия және энергияны көп қажет ететін материалдар технологиясы саласында неғұрлым сенімді ғылыми нәтижелер алуға мүмкіндік беретін эксперимент әдістемесін әзірлеу және іске асыруды жүзеге асыру; - қазіргі физикалық және физика-химиялық әдістермен алынған деректерді түсіндіру және жалпылау; - энергиясыйымды материалдардың химия және химиялық технология саласындағы дамудың басым бағыттарын айқындау, негіздеу және түсіндіру; түрлі халықаралық және республикалық қорлардан гранттық қаржыландыруға өтінімдер мен жобалар түрінде осы бағыттарда ғылыми зерттеулер жүргізуді жоспарлау; - өзінің ғылыми зерттеулерінің нәтижелерін жоғары рейтингті халықаралық басылымдарда жариялау үшін ғылыми мақалалар, жоғары маңызды халықаралық конференцияларда баяндамалар түрінде түсіндіру, қорыту және ұсыну

Пәннің мақсаты жану, детонация және жарылыстың физика−химиялық үрдістері теориясының қазіргі даму тенденцияларын сипаттау және бағалау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. жанудың және жарылыстың қазіргі заманғы теорияларын түсіндіру; 2. берілген шарттармен жану процесін басқарудың жаңа әдістерін дәлелдеу; 3. детонация процестерін бастау үшін энергия шығынын азайтудың жаңа тәсілдерін таңдау; 4. дербес ғылыми шешімдерді жүргізу үшін жану, детонация және жарылыс үдерістерінің мәселелері саласындағы қазіргі жай-күйін талдау; 5. энергетикалық қондырғылар мен технологиялық жанарғылардағы зерттеулерді жоспарлау және нақты есептерді шешу үшін олардың құрылымдарын жетілдіру. Пәнді оқу кезінде келесі аспектілер қарастырылады: матрицаның өте дамыған беті жағдайында жалынның нақты құрылымын, сыртқы жылу көзінің орналасқан жерін оңтайландыру бойынша егжей-тегжейлі зерттеулерді, детонацияны иницирлеудің энергия шығындарын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік беретін жаңа тәсілдерді, берілген шарттармен жану процесін басқарудың жаңа әдістерін, энергетикалық қондырғылар мен технологиялық жанарғыларда басқарылатын детонациямен зерттеулерді жоспарлауды, жарылысты иницирлеудің және күшейтудің жаңа құрама құралдарын, металдардың нанобөлшектерінің жану және жарылыс процесіне әсерін, атомдық элементтердің, жану және жарылыс үдерістерін автоматтандыру, жану үдерістерінің кемшіліктерін жою.

Пәннің мақсаты докторанттардың ғылыми зерттеулердің нәтижелері бойынша өз ұстанымдары мен қорытындыларын, академиялық жазу стиліндегі аргументтер мен гипотезаларды білдіру қабілетін қалыптастыру. Оқу курсы ашық басылымдарда, мерзімді ғылыми басылымдарда, халықаралық конференцияларда және басқа елдердің ғалымдарымен коммуникацияларда, сондай-ақ конкурсқа қатысу үшін өтінім түрінде ғылыми зерттеулердің нәтижелерін ұсынудың әдіснамалық негізін қалыптастырады. Курсты меңгеру нәтижесінде докторант: - Scopus және Web of Science деректер базасында индекстелетін халықаралық ғылыми журналдарда жариялау үшін ғылыми мақалалар жазу; - ғылыми жұмыстарды сыни талдау, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін көрсету; - Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін нақты көрсете отырып, диссертациялық жұмысты дайындау, нәтижелерді талқылау және химия ғылымының тиісті бөлімінде әдебиетті талдау негізінде қорытынды жасау; - ғылыми жұмыстың мазмұнын баяндау: диссертациялар, монографиялар, қысқаша түрдегі шолу мақаласы, оның мәні мен құрылымын сақтай отырып; - энергиясыйымды материалдардың химиясы және технологиясының өзекті мәселелері бойынша ғылыми жобаларды жазу, ұсыну және қорғау.

Пәннің мақсаты зымыран отынының жану процестерін талдау және болжау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. зымыран отынының жануы кезінде химиялық процестердің жүру бағытын сипаттау; 2. дербес ғылыми шешімдерді жүргізу үшін жану, детонация, жарылыс үдерістерінің мәселелері саласындағы қазіргі жай-күйін талдау; 3. зымыран отынының жану процестерінің заңдылығына әр түрлі факторлардың әсерін бағалау; 4. эксперименталды деректерді түсіндіру, оларды графикалық түрде ұсыну, интерполирлеу, іздестірілетін шамаларды табу үшін экстраполирлеу; 5. зымыран отындарының баллистикалық сипаттамаларын реттеу тәсілдерін таңдау. Пән қарастырады: жану толқынында металдардың тотығу дәрежесін, әртүрлі сыртқы факторлардың, сонымен қатар зымыран отындарының жану процесіне энергетикалық қоспалардың әсерін, тотықтырғыш құрамы төмен отын композицияларының жану заңдылықтарын, баллистикалық сипаттамаларды реттеу тәсілдерін бағалауды, зымыран отындарының жылу шығару қабілетін есептеуді.

Пәннің мақсаты бастамашы жарылғыш заттарды алу әдістерін әзірлеу және олардың қайталама жарылғыш заттармен және конструкциялық материалдармен үйлесімділігін бағалау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. бастамашы ЖЗ алу үшін жабдықтың негізгі типтерін, конструктивтік ерекшеліктері мен жұмыс принциптерін анықтау; 2. бастамашы жарылғыш заттарды және бастамашы құралдарды талдау; 3. бастамашы жарылғыш заттардың жалпы сипаттамасын және бастамашы ЖЗ қойылатын негізгі талаптарды түсіндіру; 4. ЖЗ бастамашы қабілетін бағалау және оны анықтау әдістері; 5. бастамашы жарылғыш заттармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасының негізгі ережелерін талқылау. Пән: Жаңа әзірленген алғашқы жарылғыш заттардың физикалық-химиялық қасиеттерін, бастамашы жарылғыш заттарды алудың технологиялық процестерінің ерекшеліктерін, капсюль-детонаторлар өндірісіне жаңа технологияларды енгізуді, бастамашылық жасаудың перспективалы құралдарын, жаңа алынған бастамашы жарылғыш заттарды қолдана отырып, жарылыс жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыруды зерделеуге бағытталған.

Пәннің мақсаты пиротехникалық құрамдардың физика-химиялық қасиеттерін және оларды анықтаудың заманауи әдістерін сипаттау және бағалау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында студент төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. пиротехникалық бұйымдар мен заттарды зерттеу саласындағы жүйелік түсініктерді сипаттау; 2. пиротехникалық құрамдардың физика-химиялық қасиеттерін талдау; 3. физика-химиялық қасиеттерін анықтаудың заманауи әдістерін түсіндіру; 4. пиротехникалық салада Технологиялық және ғылыми әзірлемелерді жоспарлау; 5. Scopus халықаралық деректер қорының рейтингтік журналдарындағы, сондай−ақ ұлттық және халықаралық рецензияланатын басылымдардағы өз нәтижелерінің ғылыми-практикалық маңыздылығын баяндау. Пән оқуға бағытталған: пиротехникалық құрамдарды қолданудың тиімділігін арттырудың теориялық негіздері мен практикалық тәсілдерін, пиротехникалық құрамдарды талдаудың заманауи әдістерін игеруді, құрамдастардың физикалық-химиялық қасиеттерінің пиротехникалық құрамдардың кешенді сипаттамаларының деңгейіне әсерін зерделеуге бағытталған.

Пәннің мақсаты қатты зымыран отынынан зарядтың жану кинетикасын, термодинамикасын және газодинамикасын талдау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. Химияның негізгі заңдарын пайдалана отырып, реакциялардың химиялық формулалары мен теңдеулері бойынша есептерді жүзеге асыру. 2. Зымыран отынының химиялық реакцияларының негізгі кинетикалық параметрлерін анықтау. 3. Тотығу-қалпына келтіру процестерінің жүру заңдылықтарын анықтау. 4. Қолданбалы міндеттерді шешу үшін зымыран отынының жану процестерінің заңдылықтарын қолдану 5. Зымыран отынының жану процестеріне байланысты тәуекелдерге қатысты қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру. Пән оқуға бағытталған: қатты отындардың жануының термодинамикалық сипаттамаларын есептеудің бағдарламалық әдістерін, пиролиз механизмі бойынша газға ыдырайтын қатты отынның жану режимдерін, жоғары энергетикалық қоспалардың қатты отындардың жану кинетикасына әсерін, ұшу аппараттарын пайдаланумен байланысты жүктемелердің әсері кезінде механикалық беріктікті талдауды; қозғалтқыш камерасында отынның жану өнімдеріне арналған газ динамикасының теңдеулері жүйесін.

Пәннің мақсаты пиротехникалық заттар мен бұйымдарды өндіру мен пайдаланудың даму перспективаларын бағалау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. пиротехникалық заттар мен бұйымдар өндірісінің қазіргі жағдайын сипаттау; 2. пиротехникалық өнімдерді алу және пайдаланудың жаңа технологияларын түсіндіру; 3. пиротехникалық бұйымдарды өндіруге жаңа технологияларды енгізу перспективаларын бағалау; 4. қауіпсіз пайдалануды ескере отырып, пиротехникалық заттар мен бұйымдарды өндірудің жаңа оңтайландырылған технологияларын таңдау; 5. пиротехникалық заттар мен бұйымдарды өндірудің технологиялық процесінің тиімді жұмыс істеуін ұйымдастыру, сондай-ақ олардың сапасын бақылай тексерудің стандартталған әдістерін жүргізу. Пән оқуға бағытталған: нақты зерттеу міндеттерін шешу кезінде жану процестерін шектеуді жою үшін заманауи технологиялық мүмкіндіктерді, пиротехникалық бұйымдарды өндіруде жаңа технологияларды енгізу перспективаларын зерттеуге бағытталған.

Пәннің мақсаты энергияға қаныққан материалдарды синтездеудің жаңа әдістері мен технологияларын әзірлеу қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. энергияға қаныққан материалдардың өнеркәсіптік өндірісінің қазіргі жай-күйін, сондай-ақ сала кәсіпорындарын дамытудың негізгі бағыттарын талдау; 2. зертханалық жағдайларда энергияға қаныққан компоненттерді синтездеу; 3. энергия қаныққан материалдарды синтездеу процесінің термодинамикалық және энергетикалық сипаттамаларын теориялық есептеу және оларды құрастыру принципі; 4. өзінің еңбек қызметін қауіпсіз жүзеге асыру үшін энергияға қаныққан материалдарды өңдеудің арнайы тәсілдерін практикада қолдану; 5. оқ-дәрілердің энергия қанықпаған компоненттерінің және қатты зымыран отындарының синтезінің қажетті әдістемесін таңдау. Пән оқуға бағыталған: зымыран қозғалтқышын баллистикалық жобалауға (заряд және соплалық блок), энергияны көп қажет ететін материалдарды алудың ықтимал қауіпті технологияларын басқару және әзірлеу, өндірістік үдерісте энергияны көп қажет ететін материалдардың жаңа әзірленген технологияларын енгізу.

Пәннің мақсаты жарылғыш заттар өндірісінің жағдайын талдау қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. жарылғыш заттар мен компоненттерді өндіруге және сынауға арналған технологиялық процестер мен аппараттарды сипаттау. 2. жарылғыш құрамдарды, пироавтоматика және әскери техника құралдарына арналған оқ-дәрілерді өндіру теориясы мен тәсілдерінің жиынтығын көрсету; 3. жарылыс жұмыстарын, оның әрекет ету әлеуетін және жарылғыш заттардың экономикалық тиімділігінің өлшемдерін бағалау 4. аз қауіпті жарылғыш заттарды әзірлеу; 5. оқ-дәрілер мен арнайы химия саласындағы зауыттарда ЖЗ өндірісінің жай-күйі мен даму перспективаларын талдау. Пән оқуға бағытталған: аз қауіпті жарылғыш заттарды, оларды қолдануды автоматтандыру құрылғыларын, жарылыс үдерістерін және әсерін бақылау технологияларын, ЖЗ әзірлеу және сынау бойынша теориялық және тәжірибелік зерттеулерді, оның ішінде өнеркәсіптің өндіруші салалары үшін сақтандырғыш және арнайы кластарды, құрылыс және басқа да мақсаттарға, оқ-дәрі және арнайы химия саласындағы зауыттарда оның ішінде, ЖЗ өндірісінің жағдайы мен даму перспективаларын, жарылыс процесін және әсерін бақылау технологияларын, жарылғыш заттарды, өнеркәсіптің түрлі салалары үшін, оның ішінде кәдеге жаратылған ЖЗ, бастамашылық және жару құралдары негізінде қосарлы мақсаттағы бұйымдарды әзірлеу мен пайдаланудың жай-күйі мен перспективалары, жарылыс технологиялары.

Пәннің мақсаты қоршаған ортаны қорғау саласындағы нормативтік-заңнамалық базаны басшылыққа ала отырып, өзіндік ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру қабілетін қалыптастыру. Курсты оқу барысында докторант төмендегідей білімдерді меңгереді: 1. энергияны көп қажет ететін материалдар бойынша өндірістік қызметтің экологиялық салдарын талдауды және болжауды ескере отырып, ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру мен жүргізуді жоспарлау. 2. қоршаған ортаны қорғау саласындағы нормативтік-заңнамалық базаны басшылыққа ала отырып, зерттеулерді ұйымдастыру; 3. пиротехникалық және жарылғыш заттар саласындағы өндірістік қызметтің экологиялық салдарын бағалау; 4. экологиялық консалтингтің жол берілетін төгінділерінің нормативтік талаптарын қолдану; 5. өндірістік қызметтің салдарынан биоресурстарға залалдарды есептеу. Пән оқуға бағытталған: экологиялық сараптама саласындағы заңнамаға сәйкес экологиялық сараптама және тәуекелді бағалау бойынша жұмыстарды, экологиялық консалтингтің рұқсат етілген төгінділерінің нормативтік талаптарын, биоресурстарға зиянды есептеуді, шығарындыларды болдырмау және ұстау тәсілдерін, сондай-ақ өнеркәсіптік ағынды суларды тазарту әдістерін зерделеуге бағытталған.

Энергияға қаныққан материалдар мен бұйымдарды алу және пайдаланудың қолданыстағы технологиялық процестерін жүргізуді және жаңаларын енгізуді қамтамасыз ететін қызметкерлерге арналған нұсқаулықтарды, жоспарларды, регламенттерді, жұмыс жүргізу кестелерін және басқа да құжаттамаларды әзірлеу;

Қазіргі заманғы әдістерді қолдана отырып, ғылыми зерттеу жүргізу нәтижесінде жарылғыш заттар мен пиротехникалық құралдарды алу әдістемесін әзірлеу: электрондық микроскопия, гранулометриялық талдау, ЭПР, ИҚ-спектроскопия, РФТ, термогравиметрия (ТГ), дифференциалды сканерлеуші талдау (ДСТ), дифференциалды термикалық талдау (ДТТ);

Өзінің кәсіби қызметінің экологиялық және технологиялық салдарын, қоршаған ортаны қорғау және өркениетті сақтау мен дамыту үшін табиғатты ұтымды пайдалану рөлін талдау мен болжауды ескере отырып, ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру мен жүргізуді жоспарлау;

Электронды микроскопия, гранулометриялық талдау, ЭПР, ИҚ-спектроскопия, РФТ, ТГ, ДСТ, ДТТ әдістерін пайдалана отырып, өнеркәсіптік энергиясыйымды материалдар өндірісінің жаңа жеңілдетілген технологияларын әзірлеу;

Жарылғыш заттар мен пиротехникалық құралдардың химиялық технологиясы саласындағы оқу сабақтарының барлық түрлерін дәстүрлі және қашықтықтан оқыту түрінде өткізу, мультимедиялық технологиялар мен интернет ресурстарды пайдалана отырып, қашықтықтан оқыту әдістемесін, өзіндік жұмыс үшін оқу-әдістемелік қамтамасыз етуді, жалпы адами құндылықтар мен ұлттық басымдықтар негізінде білім беру бағдарламалары мен тәрбие жұмысының жоспарларын әзірлеу.

Электрондық микроскопия, гранулометриялық талдау, ЭПР, ИҚ-спектроскопия, РФТ, ТГ, ДСТ, ДТТ әдістерін пайдалана отырып, жану, детонация және жарылыс саласында тәжірибелік зерттеулер жүргізу;

Scopus халықаралық деректер қорының рейтингтік журналдарының жарияланымдарында, сондай-ақ ұлттық және халықаралық рецензияланатын басылымдарда ғылыми нәтижелерді ұсыну арқылы зерттеу процесін құру;

Оқ-дәрілерге, қатты зымыран отындарына, энергиясыйымды материалдар мен олардан жасалған бұйымдарға зерттеулер жүргізу әдістемелері мен бағдарламаларын, әскери өнеркәсіп кешенінің перспективалық бағыттарын дамыту, зымыран жасау және пиротехникалық бұйымдарды шығару үшін оларды алудың технологиялық процестерін бақылау әдістемесін әзірлеу;

Наноматериалдарды және зерттеудің физика-химиялық әдістерін пайдалана отырып қолданбалы зерттеу жүргізу нәтижесінде энегоемді материалдарды алудың жаңа технологияларын әзірлеу;

Қазақстан Республикасының экономикалық өсуінің басым ғылыми бағыттарын орындау үшін қазіргі заманғы әдістемелер мен технологияларды пайдалана отырып, жарылғыш заттар мен пиротехникалық құралдардың химиялық технологиясы саласындағы ғылыми, өндірістік жобаларды іске асыру;

Инновациялық жобалық менеджментті пайдалана отырып, энергиясыйымды материалдардың мақсаттарын, міндеттерін, қазіргі заманғы даму тәуекелдерін ескере отырып ғылыми ұйымдар мен өндірістік бөлімшелерді басқару стратегиясын әзірлеу;

Жарылғыш заттардың, пиротехникалық құрамдар мен бұйымдардың жарылу-техникалық сараптамасын жүргізуде, сондай-ақ энергиясыйымды материалдардың қатысуымен болған оқиғалар бойынша сарапшылар құрамында сараптамалық қорытынды жасау;